B – Boeiboek

baby’s
Met y’s. Meervoudsvormen van Engelse woorden op -y krijgen in het Nederlands een apostrof en een s, niet de Engelse uitgang -ies. Zo ook: hobby’s, penalty’s, pony’s.

back-up
Met koppelteken. Niet cursief of tussen aanhalingstekens.

bacteriën
Schrijf verzamelnamen van bacteriën, net als die van virussen, met kleine letters: streptokokken, meningokokken, salmonellabacteriën. Volg voor specifieke soorten de wetenschappelijke benaming, cursief met beginkapitaal: Streptococcus mutans, Salmonella enteritidis.

barbecue
Met een c. Afgekort: bbq.

bedenken, zich bedenken
Soms worden de werkwoorden bedenken en zich bedenken verward. Ik bedenk me nu dat ik morgen naar de redactievergadering moet is fout. Het moet zijn: ik realiseer me nu dat ik morgen naar de redactievergadering moet. Je bedenkt een list. Zich bedenken kan alleen worden gebruikt als er sprake is van het veranderen van een plan of mening: de minister bleek zich te hebben bedacht en weigerde het interviewverzoek.

bedrijfsresultaat
Aanduiding voor de winst van een bedrijf vóór aftrek van rentelasten en belastingen.

behalve
Let bij het gebruik van behalve aan het begin van de zin op het bijbehorende voorzetsel. Behalve aan de juiste rassenkeuze dankt de teler zijn topopbengst aan een uitgekiende gewasbescherming.

beheervergoeding, beheermaatregel, beheerovereenkomst, beheerplan
Zonder s. Een beheervergoeding is een vergoeding die in rekening wordt gebracht voor het beheren van een bepaalde portefeuille (kan gaan om aandelen, grond etc.).

beide, beiden
Bij zelfstandig gebruik is het beide bij zaken of dieren, beiden bij personen.
– Daar liggen twee boeken, die ik beide prachtig vind.
– Geert en Roel gaan met vakantie; beiden hebben er zin in.

bekendmaken
Aan elkaar. Schrijf ook als één woord: bekendgemaakt.

bekendstaan
Aan elkaar. Schrijf ook als één woord: bekendgestaan.

B en W
Met kapitalen (zonder punten): B en W hebben besloten. Het is: het college van B en W of het college van burgemeester en wethouders. B en W vormen het dagelijks bestuur van de gemeente. De burgemeester is voorzitter van het college van B en W en ook van de gemeenteraad.

Belgisch Witblauw
Met twee hoofdletters. De organisatie van de Belgisch Witblauw-fokkerij is ingewikkeld. Er zijn twee Vlaamse stamboeken en één Waals stamboek voor Belgisch Witblauw. De erkenning voor een Vlaams stamboek ging naar CRV Vlaanderen; De Waalse ging naar AWE. Een groep Vlaamse vleesveehouders die aangesloten was bij de Walen, wilde niet onder de vlag van CRV en richtte in 2018 een eigen stamboek op: Belgisch Witblauw Fokkers.

bereiden, berijden
Een maaltijd bereiden. Een paard berijden.

beseffen
Het is: beseffen, zich realiseren; ‘zich beseffen’ is een contaminatie.

BestPigletPrice
De BestPigletPrice (BPP) is een biggennotering (excl. btw) die werkt met een ‘standaard big’ van 25 kilo; met een aanvullend bonus-malussysteem kunnen zeugenhouders die meer kwaliteit leveren een plus op deze standaard biggenprijs krijgen. De toeslagen en kortingen op gewicht worden in euro’s per kilo gecorrigeerd, de andere criteria worden in percentages van de basisprijs van de standaard big gecorrigeerd. Bij een hogere biggenprijs worden de percentuele toeslagen dus ook hoger.

Beter Leven-keurmerk
We schrijven Beter Leven-keurmerk met twee hoofdletters en een koppelteken tussen Leven en keurmerk. Het is een door de Dierenbescherming in het leven geroepen keurmerk.
»» Beter Leven-keurmerk

betreffende, desbetreffende
‘Betreffende’ wordt vaak ten onrechte als verwijswoord gebruikt: de betreffende dieren worden geruimd. Dit moet zijn: de desbetreffende dieren worden geruimd. Betreffende is geen verwijswoord, maar het tegenwoordig deelwoord van het werkwoord betreffen: betreffende deze notitie merkte de hoofdredacteur op dat hij het taalgebruik te ambtelijk vond.

Bevrijdingsdag
Met beginhoofdletter. Op 5 mei herdenkt Nederland dat het op die dag in 1945 van de Duitse bezetter werd bevrijd.

bezighouden
Aan elkaar of niet »»»

bierbostel
Zeker geen bierborstel. Afgewerkt mout, bestaande uit de bolsters en de onoplosbare bestanddelen, wordt als veevoer gebruikt.

bigbag
Eén woord zonder hoofdletter (afgeleid van het Engelse big bag).

bijbel
Met kleine letter, ook als daarmee de Heilige Schrift wordt bedoeld: het staat in de bijbel.

bijsluiten
Contaminatie van bijvoegen en insluiten. Dus niet: foto’s zijn bijgesloten, maar foto’s zijn bijgevoegd / ingesloten. Bij medicijnen spreek je wel van een bijsluiter.

bijgevolg
Aan elkaar. Synoniem van daarom, derhalve, dus.

bijvoeglijke bijzin
Bijvoeglijke bijzinnen zeggen iets meer over het woord waarmee de bijzin is verbonden (het antecedent). Van groot belang is het onderscheid tussen een beperkende en een uitbreidende bijvoeglijke bijzin. Het middel om dat onderscheid aan de lezer duidelijk te maken, is de komma achter het antecedent. Door het wel of niet gebruiken van die komma verandert de betekenis van de bijvoeglijke bijzin.
Een beperkende bijvoeglijke bijzin is bedoeld om aan te geven dat het antecedent nader wordt gepreciseerd. Hij bevat informatie die essentieel is voor een goed begrip van de zin. In dat geval mag geen komma worden geplaatst tussen het antecedent en de bijvoeglijke bijzin.
Voorbeelden:
– Journalisten die dit jaar een uitzonderlijke prestatie hebben geleverd, komen in aanmerking voor de Gouden Greep. (De Gouden Greep is de prijs voor de beste journalistieke productie van het jaar in de land- en tuinbouwjournalistiek. De prijs is een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Land- en tuinbouwjournalistiek (NVLJ).
– Bewoners die waren geëvacueerd, keerden later in de week terug.
– Wetenschappelijke onderzoekers die veel publiceren, komen het eerst in aanmerking voor een hoogleraarschap.
Een ezelsbruggetje is: als de bijvoeglijke bijzin niet kan worden geschrapt zonder aantasting van de betekenis van de zin, is sprake van een beperkende bijvoeglijke bijzin. Dus zonder komma aan het begin.
Een uitbreidende bijvoeglijke bijzin is bedoeld om nadere (desnoods overtollige) informatie te geven over datgene waarover het gaat (het antecedent). Die informatie is illustratief, maar niet essentieel voor een goed begrip van de zin. In zo’n geval moet een komma worden geplaatst tussen het antecedent en de bijvoeglijke bijzin. – Managers, die toch al goed verdienen, komen in de problemen als ze te dure relatiegeschenken aannemen.

bijvoeglijke naamwoorden
Geven kleur en sfeer aan een artikel, maar overdaad schaadt. Als een bijvoeglijk naamwoord geen wezenlijke informatie toevoegt, laat het dan weg: de bekende dichter; de vermaarde politicus; het gerenommeerde weekblad Boerderij.
Waak ervoor dat alles historisch, extremistisch, uniek of dramatisch wordt.
Versterkende termen als zeer, heel, erg, bijzonder en uiterst zijn meestal overbodig.

bijvoorbeeld
Aan elkaar. In zinnen als: we hebben heel wat goede hoofdredacteuren gehad, zoals bijvoorbeeld Cees Hartmans en Marcel Henst is ‘bijvoorbeeld’ overbodig; zoals geeft al aan dat er sprake is van voorbeelden.

biljoen
Duizend miljard, een miljoen maal miljoen, een 1 met twaalf nullen, 1.000.000.000.000.

billion
Zowel in het Amerikaans als in het Engels: een miljard (duizend miljoen). Het woord heeft een andere betekenis dan het Nederlandse biljoen.

binnen
Wordt vaak clichématig gebruikt in zinnen als: binnen de directie wordt gediscussieerd. Beter is: in de directie wordt gediscussieerd.

bioboer
We schrijven bioboer zonder koppelteken tussen bio en boer. Dit geldt ook voor biolandbouw, biobenzine, biobrandstof, biosucces, biostructuur. Maar het is wel bio-areaal en bio-ei met koppelteken vanwege de klinkerbotsing.

bite
Varkens die met geweld de veewagen zijn in gedreven, krijgen vlees met een slechte bite (slap).

Blauwestad
Woongebied in Oost-Groningen.

Blonde d’Aquitaine
Niet: Blondes d’Aquitaines.
»»» Stamboek

boete versus heffing
We spreken in de redactionele kolommen over heffingen in verband met het fosfaatreductieplan. En niet over boetes. Er zijn twee soorten heffingen: de solidariteitsheffing (voor mensen die keurig volgens het voorgeschreven krimpplan hun veestapel afbouwen) en de hoge heffing (voor wie dat niet doet). Boeren die al meteen aan hun einddoel zitten, krijgen een bonus en betalen geen van beide heffingen.
De afspraak geldt alleen voor de berichtgeving, achtergronden e.d. Columnisten en commentaarschrijvers hoeven zich er niet aan te houden.

bonafide
Aan elkaar. Het tegenovergestelde van malafide.

Bondsrepubliek
Met een hoofdletter: de Bondsrepubliek Duitsland. Dat geldt ook voor Bondsdag (het Duitse parlement) en Bondsraad (de raad van ministers). Het is bondskanselier (onderkast).

boven in, bovenin/boven op, bovenop
Schrijf de woorden los van elkaar als een bijbehorend zelfstandig naamwoord volgt; zo niet, schrijf ze dan aan elkaar: hij vond het pakje boven in de kast, het pakje lag bovenin; hij sprong boven op een stoel, hij kwam er snel bovenop.

bravoure
Met ou en e.

brede weersverzekering
Brede weersverzekering. Twee woorden. Met een brede weersverzekering verzeker je je tegen schade aan gewassen door alle extreme en ongunstige weersomstandigheden: hagel, regenval, (nacht)vorst, storm, droogte, sneeuw, ijzel en brand door blikseminslag.

breien, brij
Gebreide sokken. Een brij van woorden. Brijvoer.

breuken
» zie getallen

brexit
Vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Qua schrijfwijze volgen we Van Dale, dus in onderkast en géén hoofdletter: zachte brexit (waarbij het VK wel deel blijft uitmaken van de Europese eenheidsmarkt) en harde brexit (waarbij het VK geen deel meer uitmaakt van de Europese eenheidsmarkt).

brij, breien
Brijvoer. Een brij van woorden. Sokken breien.

brijn
Vervuild (spoel)water. Praat je over iemands herseninhoud dan is het met een korte ei, brein. Wie brein in deze betekenis met een lange ij schrijft, heeft weinig brein.

broutard
Een broutard is een stier, gespeend en dan een maand of twee gemest op het zoogkoeienbedrijf. Meestal 8 tot 10 maanden oud.

brouwen
Bier brouwen. Brouwgerst. Met ou. De wenkbrauwen fronsen.

btw
Niet in hoofdletters. Afkorting van: belasting over toegevoegde waarde, ook omzetbelasting genoemd.

buiig
Zonder trema.

buitengewoon
Versterkend bijwoord. Spaarzaam gebruiken.

buitenlandse namen
Bij de spelling van buitenlandse plaats- en persoonsnamen uit landen waar het Latijnse schrift wordt gehanteerd, wordt de schrijfwijze van dat land overgenomen. Uitzonderingen worden gemaakt voor namen die overduidelijk in het Nederlands zijn ingeburgerd, zoals Londen, Parijs, Kopenhagen.
» schrijfwijze aardrijkskundige namen

buitenlandse valuta
Alle valuta onderkast: euro, dollar, pond, franc, yen. Buitenlandse valuta altijd omrekenen naar euro’s. Voor omrekenen en historische koersen:
» www.valuta.nl
» euro

bureau, bureaus
Het meervoud van bureau is bureaus, met de s aan het woord bureau vast. Geen apostrof ’s.

burgerlijk
Met tweemaal een r.

bv
Onderkast; zonder punten. De aanduiding bv wordt alleen gebruikt als het de rechtsvorm betreft, niet in combinatie met de naam van een onderneming. We schrijven: Philips in plaats van Philips bv. En: in maart gingen honderd bv’s (eventueel voluit: besloten vennootschappen) failliet. Je komt het vaak fout gebruikt tegen in bedrijfsnamen: Misset B.V.; doorgaans is het voor de lezer niet van belang of een bedrijf een bv, nv of vof is.

byte
Onderkast. Een combinatie van acht bits, die op een computer samen één karakter (letter, cijfer of teken) vormen.
» zie ook: bite