| D66 | dan, als | danken, wijten | dankzij | dan wel | DAP | dat, wat | data | datzelfde | dauw, douw | debacle | decor | deelname, deelneming | deel uitmaken van, onderdeel zijn van | demissionair | De Nederlandsche Bank | derde dinsdag in september | Derde Wereld | derhalve| De Telegraaf | de Volkskrant | dezelfde, diezelfde | deze zelfde | dicht bij, dichtbij | diezelfde, dezelfde | digestaat |dioxines | direct | DLV Advies | doe-het-zelver | dollar | doordat, omdat | doorvoeren | douchen | douw, dauw |downloaden | dragendezeugenstal | dramatisch | Drenthe | drieënhalf | driepuntsmontage | droge stof, drogestofgehalte | druk | dubbele punt | Duitsland | dus | dvd |
D66
Zonder apostrof. Het is: D66 en zijn leden. D66’er.
dan, als
Het is groter dan en even groot als. En ook: het is dubbel zo zwaar als en hij is niet zozeer arm als wel gierig. In het laatste geval wordt soms ten onrechte ‘dan wel’ geschreven.
danken, wijten
Danken is positief, wijten negatief. Het is: hij heeft zijn fortuin aan zijn zakelijk inzicht te danken, en: hij heeft de misoogst aan zichzelf te wijten.
dan wel
Twee woorden. Evenals als wel.
DAP
Afkorting van dierenartsenpraktijk.
dat, wat
In de spreektaal wordt het onderscheid tussen dat en wat nauwelijks gehanteerd. Toch zijn er gevallen waarin de betekenis van de zin wordt bepaald door dat of wat:
– Hij veranderde het voorstel dat we goed vonden.
– Hij veranderde het voorstel, wat we goed vonden.
Dat slaat in de eerste zin op het voorstel; wat slaat in de tweede zin terug op de hele voorafgaande zin.
Bij twijfel tussen dat en wat biedt een ezelsbruggetje meestal uitkomst: als het woord dat of wat kan worden vervangen door hetgeen, is het altijd wat; kan dat niet, schrijf dan dat.
data
We volgen Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal: zelfstandig naamwoord • meervoud (in niet-wetenschappelijke taal, met name in de ICT, wordt ‘data’ geregeld als verzamelnaam gehanteerd en dan gecombineerd met een enkelvoudige persoonsvorm). Dus schrijven we ‘big data zijn de toekomst’. De data die op het land worden verzameld door Dacom, zijn van groot belang voor een goede bedrijfsvoering.
dauw, douw
Hij staat voor dag en dauw op. Hij kreeg een douw.
deelname, deelneming
Het is de deelname aan de Olympische Spelen, en deelneming betuigen bij een sterfgeval. In juridische sfeer wordt gesproken van deelneming aan een misdadige organisatie en deelneming aan het plegen van een strafbaar feit.
deel uitmaken van, onderdeel zijn van
Het is: dit voorstel maakt deel uit van … , of: dit voorstel is een onderdeel van … Niet: ‘dit voorstel maakt onderdeel uit van …’
demissionair
Aftredend. Een demissionair kabinet heeft zijn ontslag genomen, maar blijft regeren totdat een nieuw kabinet is benoemd. Het behandelt in de regel alleen nog de lopende zaken. In België spreken ze van een ontslagnemend kabinet.
De Nederlandsche Bank
Met drie kapitalen en sch. Het is: de president van De Nederlandsche Bank (DNB).
derde dinsdag in september
Geheel onderkast. Ook Prinsjesdag genoemd. Dag waarop het parlementaire jaar wordt geopend met het voorlezen van de troonrede door het staatshoofd. Prinsjesdag is met een hoofdletter, het is de eigennaam van de dag.
Derde Wereld
Met beginkapitalen, de afleidingen onderkast: derdewereldland. Zo ook: derdewereldproduct, derdewereldstad.
derhalve
Ouderwets woord om een conclusie te benadrukken. Liefst niet gebruiken.
dezelfde, diezelfde
Aan elkaar.
dicht bij, dichtbij
Schrijf de woorden los van elkaar als een bijbehorend zelfstandig naamwoord volgt; zo niet, schrijf ze dan aan elkaar: de partijen waren dicht bij een oplossing; de oplossing van het probleem kwam snel dichtbij.
diezelfde, dezelfde
Aan elkaar.
digestaat, het
Digestaat is een drijfmest die overblijft na het vergisten van mest.
dioxines
Dioxines zijn gechloreerde koolwaterstoffen, net als pcb’s en dibenzofuranen. Er zijn 75 verschillende dioxines, die sterk uiteenlopen in giftigheid. Bij milieuverontreiniging is altijd sprake van de aanwezigheid van meerdere dioxines. Daarom is sprake van verontreiniging met dioxines (meervoud). Voor de normstelling inzake dioxines worden de diverse verbindingen onder één noemer gebracht. Het is daarom wel juist over dioxinegehalte of dioxinenorm (enkelvoud) te spreken.
DLV Advies
We schrijven DLV Advies. Dat is de volledige naam van de organisatie. Niet afkorten tot DLV.
doe-het-zelver
Met koppeltekens. Ook: doe-het-zelfzaak.
dollar (en euro)
Voor beide geldeenheden gebruiken we respectievelijk het $-teken of het €-teken. Andere munteenheden schrijven we uit. Onderkast, zoals alle valuta. Vermeld bij voorkeur hoeveel het bedrag in euro’s is.
» valuta.nl
doordat, omdat
Doordat geeft een oorzaak aan, omdat een reden.
– De trein ontspoorde doordat er een blok beton op de rails lag.
– De actievoerders hadden een blok beton op de rails neergelegd, omdat ze wilden protesteren tegen de komst van de hogesneldheidstrein.
De constructie ‘dit komt omdat …’ is fout. Het moet zijn: dit komt doordat . .. , omdat in dit geval altijd de oorzaak wordt verklaard.
doorvoeren
Iets te ver doorvoeren. Het woord doorvoeren wordt wel ten onrechte gebruikt in combinatie met maatregel. Een maatregel wordt genomen, niet ‘doorgevoerd’. Een maatregel of een besluit kan wel worden uitgevoerd.
douchen – douchte – gedoucht
Met vernederlandste spelling volgens de regel van ‘t kofschip.
douw, dauw
Hij kreeg een douw. Hij staat altijd voor dag en dauw op.
downloaden – downloadde – gedownload
Met vernederlandste spelling volgens de regel van ‘t kofschip. Binnenhalen van gegevens op een computer.
dragendezeugenstal
Aan elkaar.
dramatisch
Wordt goed gebruikt in de betekenis: aangrijpend, overdreven. Dramatische gebeurtenissen kenmerken zijn levensverhaal, doe niet zo dramatisch. Wordt verkeerd gebruikt als vertaling van het Engelse dramatic in de betekenis: opzienbarend. President Obama hield een dramatische rede.
Drenthe
Met een h. Het bijvoeglijk naamwoord is: Drentse.
drieënhalf
Niet ‘drieëneenhalf’.
driepuntsmontage
Aan elkaar. Zo ook driepuntsgordel, driepuntsluiting.
droge stof, drogestofgehalte
Droge stof als twee woorden schrijven; drogestofgehalte is één woord.
druk
Je zegt: iemand heeft het druk en niet iemand is druk. Iemand die druk is, heeft last van bijvoorbeeld ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder).
dubbele punt
Een dubbele punt wordt in de volgende gevallen gebruikt:
– Om een citaat in te leiden: Premier Rutte beweerde steevast: “Het gaat goed met Nederland.”
– Om een opsomming in te leiden: redactionele systemen zijn: qps, gx-manager, epi, sce, xms en content station.
– Om een verduidelijking in te leiden oftewel: die uren móet je opmaken.
Na de dubbele punt bij een citaat begint het citaat met een hoofdletter. In de overige gevallen begint het eerste woord na de dubbele punt met een kleine letter, tenzij het een eigennaam is.
Duitsland
Voor aardrijkskundige namen Duitse spelling aanhouden, behalve voor: Aken, Keulen, Kleef, Neurenberg, Rijn, Moezel, ZwarteWoud en Zevengebergte; eveneens voor de deelstaten: Beieren, Sleeswijk-Holstein, Nedersaksen, Noord-Rijnland- Westfalen, Rijnland-Palts, Saksen, Saksen-Anhalt, Mecklenburg-Voor-Pommeren.
Het is: Bondsdag, Bondsraad, Bondsrepubliek (met hoofdletters) en bondskanselier (onderkast). Duitstalig (met beginkapitaal en zonder koppelteken).
dus
Vaak gebruikt als stoplap: zo kan ie dus wel weer; dat zullen we dus nog wel eens zien; ze hadden geen keus, dus moesten ze wel. Kan gemakkelijk worden geschrapt. Conclusies blijken vaak uit de context; die hoeven niet te worden versterkt met ‘dus’.
dvd
Onderkast. Afkorting van digital video disc. Schijfje met dezelfde afmetingen als de compact disc (cd), maar met een grotere opslagcapaciteit. Blu-ray is als formaat bedoeld voor de opslag van films in hd en is een beoogde opvolger van de dvd. Een blu-rayschijf heeft een capaciteit van ongeveer 25 gigabyte (GB), tegenover een dual layer dvd 8,5 GB. Het is: dvd’tje, dvd-speler.