M – Boeiboek

maatregel
Een maatregel wordt genomen, niet ‘doorgevoerd’. Een maatregel wordt wel uitgevoerd.

maffia
Afwijkend van de Italiaanse schrijfwijze met dubbel f. In België is de hormonenmaffia een veelgehoord begrip. Er is zelfs een film over gemaakt: Rundskop.

mageremelkpoeder
De juiste schrijfwijzen zijn mageremelkpoeder en vollemelkpoeder: allebei als één woord en met een buigings-e.
‘Mager’ en ‘vol’ horen bij ‘melk’, niet bij ‘poeder’. Daarom worden ze verbogen, en groeien ze aaneen met ‘melk’ in langere samenstellingen – anders zou het bijvoeglijk naamwoord naar ‘poeder’ verwijzen, en dat klopt niet. Zie ook de lijst met vergelijkbare samenstellingen op www.onzetaal.nl, waar ook ‘mageremelkpoeder’ en ‘vollemelkchocolade’ in staan.

mais
Zonder trema.

malafide
Eén woord. Onbetrouwbaar. Het tegenovergestelde van bonafide.

mannelijk/vrouwelijk/onzijdig
Naar een onzijdig zelfstandig naamwoord (met lidwoord het) wordt verwezen met het bezittelijk voornaamwoord zijn (behalve bij het meisje en het vrouwtje). Pas op voor de ‘haar-ziekte’ bij woorden als kabinet en bestuur. Het is niet ‘het kabinet en haar leden’, maar het kabinet en zijn leden. Het is niet het kabinet … zij heeft besloten, maar het kabinet… het heeft besloten.
Ingewikkelder is het met zelfstandige naamwoorden die het lidwoord de hebben. Is zo’n woord mannelijk of vrouwelijk? Het woordenboek geeft hiervoor meestal de oplossing. Of gebruik deze site.

Er zijn enkele bruikbare vuistregels. Bijna altijd vrouwelijk zijn woorden op -heid, -ing, -nis, -atie, -ie, -iek, -theek, -teit, -tuur, -suur en -te: openheid, vereniging, vergiffenis, organisatie, discussie, muziek, bibliotheek, subtiliteit, cultuur, censuur, ziekte.
Namen van landen, steden en dergelijke zijn in de meeste gevallen onzijdig. Het is het Europa, het Frankrijk, het Londen. Het is Athene en zijn Olympische Spelen, Nederland en zijn cultuur, Europa en zijn problemen. Maar het is de voormalige Sovjet-Unie en haar bevolking en de Verenigde Staten en hun rol op het wereldtoneel. Het is D66 en zijn leden, GroenLinks en zijn aanhangers.

maximum
Aan het woord vast. Maximumprijs, maximumsnelheid, maximumdosis. Geldt ook voor minimum.

meerdere
Het woord meerdere wordt niet meer als germanisme aangemerkt. Diverse, verscheidene of gewoon meer zijn synoniemen die de voorkeur hebben.

meerpartijenstelsel
Aan elkaar.

meervoud/enkelvoud
Gebruik een enkelvoudige werkwoordsvorm als in zinnen de nadruk ligt op massa, aantal, tiental of paar. Ligt de nadruk op het zelfstandig naamwoord dat erop volgt, gebruik dan de meervoudsvorm. Soms kan het allebei: voor het paleis stond/stonden een massa agenten. Maar in de meeste gevallen geeft de regel voldoende uitsluitsel: een grote massa mensen belegerde het paleis, die paar mensen kunnen er nog wel bij, dat paar schoenen kost €80.

meervoud van namen en afkortingen
Namen waarin een meervoudig woord zit, worden in veel gevallen behandeld als een enkelvoudige naam. Dat is bij bijna alle bedrijfsnamen het geval. We schrijven dus: Fruitmasters gaat in gezondheid, Procter & Gamble is een concurrent van Unilever en Specsavers heeft een stuntaanbieding.

Landen en instellingen met een meervoudige naam behouden hun meervoudige betekenis:
– De Verenigde Staten hebben 300 miljoen inwoners. En: de VS hebben 300 miljoen inwoners.
– De Verenigde Naties betekenen veel goeds voor de wereldvrede. En: De VN betekenen veel goeds voor de wereldvrede.
– De Nederlandse Spoorwegen doen het steeds beter. De NS hebben nieuwe treinen besteld.

men
Lelijk: ‘men vindt’. Maak duidelijk wie men is: de leden, de vrouwen, de Tweede Kamer, de regering. Als dat niet kan, kies dan een andere zinsopbouw, desnoods in de lijdende vorm. Soms is men niet te vermijden, maar beperk het gebruik tot het strikt noodzakelijke.

meneer
Benaming meneer wordt in de journalistiek niet meer gebruikt. Meestal is na het noemen van de naam een vervolgaanduiding met hij voldoende om duidelijk te maken dat het een man betreft. Soms is meneer wel toegestaan, bijvoorbeeld in citaten: Meneer Freriks rekent voor dat een dikkere Boerderij wekelijks €2.000 extra kost.

meningitis
Virale en bacteriële meningitis zijn vormen van hersenvliesontsteking (nekkramp).

mester, mestvarken
Woorden als mester of mestvarken liever niet gebruiken, maar daarvoor de woorden vleesvarkenshouder en vleesvarken gebruiken.

mestuitrijseizoen
Zonder d.
Er zijn verschillende perioden om mest uit te rijden. Wanneer hangt af van de soort mest.

met betrekking tot
Liever niet gebruiken (ambtelijke wending). Beter is: over, voor.

met name
Meestal wordt de uitdrukking gebruikt waar vooral of in het bijzonder beter van toepassing is. Met name kan vaak worden weggelaten. afkorting ‘m.n.’ niet gebruiken.

met voorbedachten rade
Met een n aan het slot van voorbedachten.

met wie, waarmee
Bij personen: met wie. Bij zaken/organisaties: waarmee. De man met wie hij op reis ging, ontpopte zich als een tiran, die de tijdschriften waarmee zij zich hadden kunnen vermaken, verscheurde. De PVV is een partij waarmee geen afspraken zijn te maken.

mevrouw
De benaming mevrouw wordt in de journalistiek niet meer gebruikt. Meestal is na het noemen van de naam een vervolgaanduiding met zijvoldoende om duidelijk te maken dat het een vrouw betreft. Soms mevrouw wel toegestaan, bijvoorbeeld in citaten: Mevrouw Ten Pas zegt dat de marketingactie een fortuin heeft gekost.

middels
Lelijk germanisme. Het is: door middel van of via.

Midden-Amerika
Met koppelteken. Midden-Amerikaan, Midden-Amerikaans.

mijns inziens
Met twee keer s aan het slot van de woorden. Niet afkorten tot ‘m.i.’.

milieuambtenaar
Zonder streepje.

minimum
Aan het woord vast. Minimumprijs, minimumsnelheid minimumdosis. Geldt ook voor maximum.

minister
Onderkast, maar de naam van het ministerie met hoofdletters: minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Ook staatssecretaris met een kleine letter: staatssecretaris Mona Keijzer van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Het is: minister van Staat. Een minister zonder portefeuille heeft geen ministerie onder zich.

ministerie
Onderkast. De namen van de ministeries krijgen een hoofdletter, ook als het andere landen betreft: ministerie van Economische Zaken, het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.
We schrijven ministerie van Landbouw, met hoofdletter.

minister-president
Ook: premier. De voorzitter van de ministerraad en naamgever van het kabinet. De minister-president heeft formeel een coördinerende taak en waakt over de eenheid van beleid. Hij maakt als regeringsleider deel uit van de Europese Raad in de Europese Unie (EU). Meervoud: ministers-presidenten.

ministerraad
De vergadering van ministers, die besluiten neemt namens het kabinet. Staat onder voorzitterschap van de minister-president. Staatssecretarissen mogen weliswaar op uitnodiging aanwezig zijn, maar hebben geen stemrecht.

minuscuul
Een knut is een minuscuul insect.

minutieus
Een minutieus onder zoek instellen. Synoniem: nauwgezet.

MKZ
We schrijven de afkorting voor mond- en klauwzeer als MKZ (dus met drie hoofdletters). Besmettelijke virusziekte bij evenhoevigen, zoals herten, schapen, runderen en varkens, beginnend met blaarvorming op het mondslijmvlies terwijl daarna door het afdruipend mondslijm de klauwen besmet worden. De laatste uitbraak van MKZ in Nederland was in 2001. Verschillende Kootwijkerbroekers, veehouders en sympathisanten geloofden de testuitslagen niet en bestreden of het wel MKZ was. Dat leidde in 2001 tot blokkades en rellen. De mobiele eenheid werd ingezet om ploegen te beschermen die de tienduizenden dieren op de 246 bedrijven moesten ruimen. Op 7 januari 2020 deed de hoogste economische rechter, het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) uitspraak in de MKZ-zaak Kootwijkerbroek. De overheid heeft in 2001 terecht het besluit genomen om 60.000 dieren te doden in Kootwijkerbroek.

momenteel
Stopwoord dat meestal kan worden geschrapt.

mondialisering
Het is: mondialisering (wereldwijde verspreiding). Niet: ‘globalisering’, hoewel de sympathisanten van de beweging die zich verzet tegen mondialisering antiglobalisten worden genoemd.

mond-op-mond, mond-tot-mond
Het is mond-op-mondbeademing en mond-tot-mondreclame.

moratorium, mortuarium
Een moratorium is een uitstel, een tijdelijke opschorting. Niet te verwarren met een mortuarium, een lijkenhuis.

moslim
Onderkast, zoals ook islamiet. Iemand die de islam aanhangt. Het bijvoeglijk naamwoord is: moslim of islamitisch. Fout zijn: ‘moslem’ (verkeerde vertaling uit het Engels), ‘mohammedaan’ (moslims beschouwen deze benaming als westers vooroordeel: islam betekent onderwerping aan God, en Mohammed was een profeet, een mens). ‘Muzelmannen’ is een verbastering van de Franse term voor het Arabische Muslimin. Deze benaming is verouderd. Moslim is met een hoofdletter in de context van het voormalige Joegoslavië: Moslims, Serviërs en Kroaten. Het betreft hier bevolkingsgroepen.

motie
Het is: de motie-Wilders, met koppelteken.

mp3
Onderkast en aan elkaar. Techniek die wordt gebruikt om digitale audiobestanden op te slaan.

mr.
Met een punt. Afkorting voor meester in de rechten. Niet verwarren met het Engelse Mr, de heer.