G

| Gasconne-koeien | gebeuren | gebruikmaken | geboorte | Gecombineerde opgave | gedachte | gedachtestreepje | Gedeputeerde Staten, gedeputeerde staten| gefingeerde namen | -gehalte | Gehele Plant Silage | geijkt | geldbedragen | Gemeenschappelijk Landbouwbeleid | gemeente- | geneesmiddelen | geografische samenstellingen |gerechtelijk | geregeld, regelmatig | germanismen | geslacht | geslacht gewicht | getallen || globalisering | gisteren, gisternacht | gigabyte | gevlij, vleien | gif | GLB | GlobalGap| GMO-gewas God, god | Goede Vrijdag | GPRS | gps/GPS | ’s-Gravenhage | groenlabelvloer | GroenLinks | grootste twee, twee grootste | gsm | gulden (ƒ) |

Gasconne-koeien
Het vlees van dit ras Franse bergkoeien met imposante horens is befaamd om de malsheid; het is ook meer gemarmerd (vetter).
» Gascon

gebeuren, het
Vreselijke uitdrukking. Niet gebruiken; onmiddellijk schrappen: het uitgeefgebeuren, het landbouwgebeuren.

gebruikmaken
Aan elkaar. Dat hij gebruikgemaakt van zijn medewerkers. Hij maakt gebruik. Hij heeft gebruikgemaakt van…

geboorte-
Samenstellingen met geboorte- krijgen geen tussen-n: geboortebeperking, geboortecijfers.

Gecombineerde opgave
We volgen de schrijfwijze van het ministerie, dus met alleen een hoofdletter G. De Gecombineerde opgave is een jaarlijkse opgave voor agrarisch ondernemers. Zij leveren hiermee gegevens aan voor de landbouwtelling, de mestwetgeving en een aantal subsidies.
» Gecombineerde opgave

gedachte-
Samenstellingen met gedachte- krijgen geen tussen-n: gedachtekronkel, gedachtegoed.

gedachtestreepje
Gedachtestreepjes worden vooral gebruikt om een tussenopmerking in een zin beter te laten uitkomen. Het zijn hulpmiddelen voor de leesbaarheid. Het gedachtestreepje wordt ook gebruikt om aan het einde van een zin een zinsdeel een extra accent te geven: hij kon maar niet op de naam komen – en daar ging het nu juist om.

Gedeputeerde Staten, gedeputeerde staten
Met beginkapitalen, als het bestuurscollege van een provincie wordt bedoeld: Gedeputeerde Staten van Gelderland. Onderkast, als het bestuurscollege in algemene zin wordt bedoeld: het dagelijks bestuur van een provincie noem je gedeputeerde staten (GS). Na de afkorting GS volgt een meervoudsvorm. De GS bestaan uit de commissaris van de koning en de gedeputeerden. De commissaris van de koning, de voorzitter van de GS, wordt benoemd door de kroon. De gedeputeerden worden gekozen door en uit de Provinciale Staten.

gefingeerde namen
Als bescherming van de privacy verzonnen namen nodig maakt, moet dat in het artikel worden gemeld. Doe dat bij voorkeur zo gauw de gefingeerde naam wordt opgevoerd. Vermelding aan het slot als voetnoot zet de lezer in feite op het verkeerde been en doet af aan de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid. Maar: overleg vooraf altijd met de hoofdredactie of en waarom er sprake zou zijn van het opvoeren van een gefingeerde naam. Dit geldt ook voor het opvoeren van anonieme bronnen.

-gehalte
Cliché: ‘De Doetinchemse delegatie had een hoog techneutengehalte’. Spaarzaam gebruiken.

Gehele Plant Silage
Bij Gehele Plant Silage (GPS) worden granen geoogst als ze deegrijp zijn. Door middel van een speciaal maaibord aan een hakselaar wordt het gehele gewas afgemaaid. De hakselaar is uitgerust met een speciale GPS-set om een zo optimaal mogelijk product te kunnen afleveren. Het resultaat is een ruwvoer met veel zetmeel en eiwit. We schrijven hier GPS met kapitalen in tegenstelling tot gps als we global positioning system bedoelen: het wereldwijd satellietplaatsbepalingssysteem wat navigeren gemakkelijk maakt.
» zie gps

geijkt
Een geijkt recept. Een eiken voorraadkast.

geldbedragen
Bij exacte bedragen, niet alleen in tabellen etc., maar ook in lopende tekst, gebruiken we een euro- of ander valutasymbool. We noteren aldus: €350,30 (euroteken vast aan het bedrag). Bij hele euro’s/dollars etc. geen komma (€350), €3.000, €3 miljoen. Euro- en dollarteken aan bedrag vast.

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
Het landbouwbeleid van de Europese Unie, dat voor alle lidstaten geldt. We gebruiken twee kapitalen. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid kan worden afgekort tot GLB. Ook goed is: Europees landbouwbeleid, of EU-landbouwbeleid.
» GLB

gemeente-
Samenstellingen met gemeente- krijgen geen tussen -n: gemeentefonds, gemeentegrens.

geneesmiddelen
Geneesmiddelen hebben twee namen: de commerciële merk- of handelsnaam en de chemische-stofnaam. Om reclame tegen te gaan, worden de stofnamen gebruikt, tenzij de duidelijkheid anders vereist. Voorbeeld: een veel gebruikte pijnstiller wordt naproxen genoemd in plaats van Naproxen. Schrijf merknamen altijd met een hoofdletter, werkzame stoffen in onderkast.
Het is een geneesmiddel tegen een ziekte en een geneesmiddel voor patiënten: een geneesmiddel tegen migraine, een geneesmiddel voor migrainepatiënten.

geografische samenstellingen
Samengestelde aardrijkskundige namen en hun afleidingen krijgen hoofdletters en een koppelteken:
Oost-Vlaanderen, Oost-Vlaams
Noord-Holland, Noord-Hollands
Noord-Irak, Noord-Irakees
Zuid-Afrika, Zuid-Afrikaans
Zuid-Engeland, Zuid-Engels
» schrijfwijze aardrijkskundige namen

gerechtelijk
Zonder r: een gerechtelijke dwaling. Maar het is: de rechterlijke macht, bij rechterlijk vonnis.

geregeld, regelmatig
Vaak wordt regelmatig geschreven, terwijl wordt bedoeld: geregeld. Regelmatig veronderstelt een vaste regelmaat: zijn hart klopt regelmatig. Maar: die discussie duikt geregeld (vaak, af en toe) op.

germanismen
Aan het Duits ontleende woorden of woordcombinaties die lijken op Nederlandse, maar dat niet zijn. Probeer het gebruik van germanismen te vermijden.
– middels: door middel van
– dertiger jaren: jaren dertig
» lijst met germanismen

geslacht
Meestal is voor het vermelden van het geslacht van een persoon een vervolgaanduiding met hij of zij na het noemen van de naam voldoende. Vermijd constructies waaruit de indruk kan ontstaan dat het mannelijke de norm is en het vrouwelijke de uitzondering.
Gebruik niet de termen heer of mevrouw.
Gebruik algemene begrippen, als die beschikbaar zijn: docent of leerkracht in plaats van lerares, verpleegkundige in plaats van verpleegster.
De uitgang -man kan meestal worden vervangen door de uitgang vrouw: raadsman – raadsvrouw, bewindsman – bewindsvrouw, barman –barvrouw, staatsman – staatsvrouw. Een Engelsman wordt een Engelse, een Fransman een Française. Een ombudsman blijft een ombudsman.
Het is mankracht en niet menskracht.

In de jaren twintig van de 21e eeuw komt een beweging opzetten die voor genderneutrale taal gaat. Door genderneutraal taalgebruik toe te passen kunnen stereotiepen in de taal rondom mannelijke en vrouwelijke rollen worden doorbroken, en kan men bijdragen aan gelijke kansen voor ieder mens. Door voortdurend mannelijke vormen van woorden in teksten te gebruiken kan men immers de indruk wekken dat vrouwen of transgender mensen zijn uitgesloten van de groepen die worden beschreven. Helaas kent onze Nederlandse taal enkel de mannelijke of vrouwelijke aanspreekvorm. Toch is er een aantal manieren waarmee genderneutraal taalgebruik ook in het Nederlands kan worden toegepast. Je kunt in plaats van ‘hij’ en ‘zij’ gebruikmaken van genderneutrale voornaamwoorden als ‘hen’ en ‘die’. Een veelgehoord alternatief op ‘zijn’ of ‘haar’ is ‘hun’.
» Welk geslacht heeft dit zelfstandig naamwoord?

geslacht gewicht
Zonder koppelteken tussen geslacht en gewicht. Zo ook: ‘levend gewicht’ zonder koppelteken.

getallen
Schrijf getallen tot en met negentien in letters, evenals twintig en de overige tientallen. Schrijf alle andere getallen in cijfers: 21, 65, 130, 768, 1.001, 1.830, 4.700, 15.635, 308.845, 7.675.278.
Duizendtallen krijgen omwille van de leesbaarheid een punt achter het duizendtal: 1.560. Dit geldt niet bij jaartallen.

Als getallen slaan op daaropvolgende eenheden (leeftijden, percentages, (rang)telwoorden, graden, maten en gewichten (kilometer, hectare, kilo, ton, enz.), data, rapportcijfers en geldbedragen) schrijven we die getallen in cijfers. Dus: 6%, 8 graden, 10 kilometer, 4 hectare, rapportcijfer 8. Uitzondering vormen uitdrukkingen zoals: ik sta er voor de volle honderd procent achter.

Maar je schrijft vier mensen, zes koeien en klasse drie (want mens, koe en klasse zijn geen exacte eenheid).

Bij tijdsaanduidingen geldt de regel van uitschrijven zolang het gaat om getallen onder de twintig, tientallen, honderdtallen, duizendtallen enzovoorts. Dus bij jaren, maanden, weken et cetera schrijven we de cijfers gewoon uit tot en met negentien (drie maanden, vier dagen, vijf weken). De drie boeren moeten nog twee jaar wachten voordat ze kunnen investeren. En ook: de drie boeren moeten nog 21 jaar wachten. En: de 36 boeren moeten nog 21 jaar wachten.
Jaartallen en data worden voluit in cijfers geschreven: 13 februari 2012. De afkorting ‘02 alleen gebruiken in samenstellingen als het seizoen 2011-’12. We schrijven de jaren zestig, de jaren zeventig en de jaren tachtig. Niet: de tachtiger jaren (germanisme) of de jaren 80.

In opsommingen en bij het vergelijken van twee of meer getallen schrijven we alle getallen in cijfers, ook als die opsomming zich uitstrekt over meer zinnen en tegen de hierboven beschreven regels ingaan.
In plaats van de geplande 14 huizen bouwde de gemeente er 24. Veehouder Knuif moest daarom vanwege ruimtegebrek 8 koeien en 21 kalveren verkopen.
De redactie heeft de afgelopen 4 jaar maar liefst 76 keer te maken gehad met een grote crash en 24 keer met een kleine systeemcrash; 3 keer kwam de deadline hierdoor in gevaar.

Voor het schrijven van rangtelwoorden in cijfers zijn twee systemen in gebruik: aan het cijfer kan alleen een e toegevoegd worden of -ste/-de: 1e, 2e, 3e of 1ste, 2de, 3de. Het is raadzaam om binnen één tekst consequent één systeem te hanteren. Met de hoofdtelwoorden een en drie corresponderen de rangtelwoorden eerste en derde.
Eenvoudige breuken in letters: een derde, drie vierde, zeven achtste, tweeënhalf, drieënhalf, vierenhalf, drie vierde. Gecompliceerde breuken in cijfers, evenals de bijbehorende hele getallen: 4 3/13, 3 7/15. In breuken (1/3, 464/981) wordt nooit een letter aan de noemer toegevoegd.

Bij cijfers aan het begin van de zin krijgt het daaropvolgende woord géén hoofdletter. Beter is om deze constructie te voorkomen. 10% van de redacteuren vindt…

Samenstellingen met cijfers
-rijig: achtrijig, drierijig, eenrijig, negenrijig, tienrijig, twaalfrijig, tweerijig, veelrijig, vierrijig, vijfrijig, zesrijig, zevenrijig. Een vierrijige pootmachine.
-viertaktmotor: verbrandingsmotor waarbij de zuiger tweemaal op en neer gaat (dus vier slagen maakt) na iedere verbranding. 

gevlij, vleien
In het gevlij komen (hem of haar ter wille zijn, doen of zeggen wat hij of zij graag heeft). Iemand vleien.

gif
De giftigheid van chemische stoffen hangt af van de concentratie. Chemisch afval kan dan ook niet per definitie worden aangeduid als gif. De concentratie van bijvoorbeeld zware metalen of dioxines is daarvoor vaak te laag. In het geval van arsenicum of blauwzuurgas is gif wel de juiste aanduiding.

gigabyte
Onderkast. Omvat 1.024 megabyte. Afkorting: GB (met hoofdletters).

gisteren, gisternacht
Het gebruik van gisteren en gisternacht kan verwarrend zijn. Noem in nieuwsberichten of nieuwsartikelen als tijdsaanduiding in Food&Agribusiness de eerste keer de dag waarop iets is gebeurd. Daarna volstaat gisteren. Anticipeer zo veel mogelijk op de dag waarop de krant verschijnt. Gebruik dan ook vandaag en morgen. ‘Het publiek was fantastisch’, zei Evert van Benthem na afloop van zijn tweede Elfstedentocht. De melkveehouder had gisteren geen reden tot klagen.
Vermijd het gebruik van gisternacht of afgelopen nacht om verwarring te voorkomen. Schrijf liever concreet: in de nacht van maandag op dinsdag. In Boerderij magazine en op boerderij.nl gebruik je een concrete datumaanduiding: maandag 4 mei. Dat geldt ook voor volgende week; gebruik ook hier een concrete datum.

GLB
Het landbouwbeleid van de Europese Unie, dat voor alle lidstaten geldt. We gebruiken twee kapitalen. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid kan worden afgekort tot GLB. Ook goed is: Europees landbouwbeleid, of EU-landbouwbeleid.
» Gemeenschappelijk Landbouwbeleid

GlobaalGap
We schrijven GlobalGap, met slechts twee hoofdletters, anders dan de officiële schrijfwijze, maar we houden nu eenmaal niet van schreeuwende letters. GlobalGap is een certificaat met drie varianten, te weten GlobalGap bloemen en planten, GlobalGap groente en fruit en GlobalGap combinable crops. Deze certificaten zijn geschikt voor afnemers (supermarkten) van groente en fruit, bloemen en planten, akkerbouwproducten die de voedselveiligheidsaspecten in het productieproces willen borgen. Zonder geldig certificaat mag een leverancier veelal niet leveren.

globalisering
Anglicisme. Het is: mondialisering (wereldwijde verspreiding); globaal betekent: ruw geschat, grofweg. De sympathisanten van de beweging die zich verzet tegen mondialisering, worden antiglobalisten genoemd.

GMO-gewas
Genetisch gemodificeerd veevoer. Genetisch gemodificeerde organismen.

God, god
Het is God met een beginkapitaal als de Allerhoogste wordt aangeduid. Ere zij God, God zij met ons, de God van de christenen. In de overige gevallen wordt god met onderkast geschreven: de Griekse goden; hij waant zich god in Frankrijk; hij ziet eruit als een jonge god.

Goede Vrijdag
Met hoofdletters. Vrijdag voor Pasen, christelijke herdenkingsdag voor het lijden en sterven van Jezus, de zoon van God.

GPRS
Met hoofdletters. Afkorting van General Packet Radio Service. Protocol voor snelle mobiele telefonieverbindingen.

gps/GPS
Met kleine letters als afkorting van global positioning system: plaatsbepalingssysteem met behulp van satellieten. Niet te verwarren met GPRS, de telefoniestandaard of met GPS in hoofdletters waarmee Gehele Plant Silage wordt bedoeld. Bij Gehele Plant Silage worden granen geoogst als ze deegrijp zijn. Door middel van een speciaal maaibord aan een hakselaar wordt het gehele gewas afgemaaid. De hakselaar is uitgerust met een speciale GPS-set om een zo optimaal mogelijk product te kunnen afleveren. Het resultaat is een ruwvoer met veel zetmeel en eiwit.
» zie geheleplantsilage

’s-Gravenhage
De benaming ‘s-Gravenhage is in onbruik geraakt ten gunste van Den Haag; alleen in officiële stukken staat nog ‘s-Gravenhage.

groenlabelvloer
Aan elkaar.

GroenLinks
Eén woord met hoofdletter L, zoals de partij zelf schrijft. Het is: GroenLinks en zijn aanhangers.

grootste twee, twee grootste
Vaak wordt geschreven: de twee hoogste klassen van het vwo of de twee grootste weekbladen van Roularta media. In beide gevallen kan er maar één de hoogste of de grootste zijn. Correct is: de hoogste twee klassen van het vwo, de grootste twee weekbladen.

gsm
Onderkast. Meervoud: gsm’s; verkleinwoord: gsm’etje. Afkorting van global system for mobile communication.

gulden (f)
Onderkast, zoals alle valuta. Voormalige Nederlandse munteenheid. Schrijf voluit 2,50 gulden; gebruik het guldenteken ƒ [alt 159] (niet f. of fl.) alleen in financiële staatjes.