P – Boeiboek

pak’s
Onderkast met apostrof-s. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Schadelijke stoffen die bij verbranding kunnen ontstaan, zoals bij het barbecueën of het roosteren van brood. Ze komen ook voor in roet van dieselmotoren.

para-tbc & runder-tbc
Para-tbc en runder-tbc schrijven we mét koppelteken en zonder hoofdletters. De afkorting ‘tbc’ is inmiddels zo ingeburgerd dat deze volgens de Taalunie niet meer met hoofdletters geschreven wordt, net zoals cao en aids in onderkast worden geschreven.
In samenstellingen met een afkorting is een koppelteken nodig; vergelijk ‘pvc-buis’, ‘nep-cao’, ‘rsi-behandeling’. Zonder koppelteken is de afkorting moeilijk herkenbaar en zijn de woorden lastiger uit te spreken.
Als je paratuberculose voluit wilt schrijven, dan hoeft er geen koppelteken tussen.

parlement
De volksvertegenwoordigers van de Eerste en de Tweede Kamer samen. Officieel: de Staten-Generaal. Op Prinsjesdag komen beide Kamers in verenigde vergadering bijeen in de Ridderzaal in Den Haag.

parttime
Aan elkaar: hij werkt parttime. Hetzelfde geldt voor fulltime.

Pasen
Met een hoofdletter: de christelijke feestdag waarop de verrijzenis van Jezus wordt herdacht. De afleidingen krijgen geen hoofdletter: eerste paasdag, tweede paasdag, paasvakantie, paasdrukte, paaseieren, paashaas, paaskaars. Pasen valt op de eerste zondag na de eerste volle maan na het begin van de lente.

PAS
Driemaal kapitaal. Programma Aanpak Stikstof. We schrijven het PAS, want het is het Programma Aanpak Stikstof. De overheid heeft het over de PAS, maar dat is taalkundig onjuist.

paus
Met onderkast p. De paus is het hoofd van de rooms-katholieke kerk.

pc
Onderkast. Staat voor personal computer.

pcb’s
Onderkast met apostrof-s. Polychloorbifenylen. Zeer giftige gechloreerde koolwaterstoffen. Veelgebruikt als weekmaker in plastics en als koelvloeistof voor transformatoren. Bij verbranding van pcb’s ontstaan dioxines.

peil, pijl
Er valt geen peil op te trekken. Spelen met pijl en boog.

peiler, pijler
Een peiler van illegale zenders. Een pijler van een brug.

penalty’s
Meervoudsvormen van Engelse woorden op -y krijgen in het Nederlands een apostrof en een s, niet de Engelse uitgang -ies. Zo ook: hobby’s, pony’s.

percentages
Percentages schrijven we met het procentteken % en zonder spatie tussen cijfers en %-teken. Dus: 34%, 1%, enzovoort. Bij gebruik van het %-teken dit dus altijd vastzetten aan het getal; typ geen spatie, anders kan op internet het %-teken naar een volgende regel worden verplaatst en dat wil je niet. In koppen procentteken waar mogelijk vermijden en vervangen door benadering (denk aan: Kwart minder slachtingen in plaats van 24% minder slachtingen, Een derde meer inschrijvingen in plaats van 35% meer inschrijvingen, etc.). Een percentage is een proportie, een deel, en daarmee een enkelvoudig begrip: 60% van de vaktijdschriften verdwijnt de komende tien jaar.
In tabellen en grafieken gebruiken we eveneens het %-teken.
Uitzonderingen zijn uitdrukkingen als: ik sta er voor de volle honderd procent achter; dat is voor 99 procent zeker. In deze gevallen wordt niet een precies aantal procenten bedoeld, maar een orde van grootte.

per se
Twee woorden, zonder accent (het is Latijn, geen Frans).

phytophthora
We gebruiken de algmene schrijfwijze van phytophthora, dus ook zonder hoofdletter. Vooral van belang om op internet beter gevonden te worden. Ook in Boerderij magazine schrijven we phytophthora. Samenstellingen met phytophthora krijgen omwille van de leesbaarheid een koppelteken, phytophthora-haard, phytophthora-uitbarsting. De Phytophthora-monitor die op boerderij.nl draait, schrijven we met een hoofdletter omdat het de eigennaam van een product is.

Piemontese
Zonder trema.

Piétrain
Piétrain-fokkerij schrijf je met koppelteken.
» ras

pijl, peil
Spelen met pijl en boog. Er valt geen peil op te trekken.

pijler, peiler
Een pijler van een brug. Een peiler van illegale zenders.

pilotproject
(zie Groene Boekje: pilotstudy)
Proefproject.

Pinksteren
Met een hoofdletter: de christelijke feestdag ter herdenking van de neerdaling van de Heilige Geest over de apostelen. De afleidingen krijgen geen hoofdletter: eerste pinksterdag, tweede pinksterdag, pinksterdrukte, pinkstertoernooi. Pinksteren valt op de vijftigste dag na Pasen.

pk versus kW
Na afstemming met de mechanisatieredactie is besloten voortaan als eerste te spreken over pk’s en niet meer van kW’s. Fabrikanten en de markt praten alleen over pk’s en niet over kW’s. Dus trekkers hebben in onze uitingen voortaan een vermogen van 100 pk of 120 pk. Wie wil mag tussen haakjes (xxx kW) erachter zetten, maar dit hoeft niet.

plaatsmaken
Aan elkaar. Heeft plaatsgemaakt. Hij maakt plaats. Dat hij plaatsmaakt voor een nieuwe chef, had ik wel verwacht.

plaatsnaam
In Boerderij Magazine beginnen berichten nooit met een plaatsnaam.

plaatsing hulp- of koppelwerkwoord
Is het beter te schrijven: ik ben blij dat je gekomen bent, of: ik ben blij dat je bent gekomen?
Dat is een kwestie van smaak. Het is afhankelijk van het spraakgebruik en mede dialect gebonden. Er is geen vaste regel.
Wel kan in het algemeen worden gezegd dat de plaatsing van het hulp- of koppelwerkwoord (hebben, worden, zijn) vóór het voltooid deelwoord de voorkeur verdient. Dat geeft meestal een betere zinsmelodie en een krachtiger leeseffect. Schrijftaal is anders dan spreektaal.
Het ritme van de zin is bepalend voor de plaatsing van het hulpkoppelwerkwoord. Minder krachtig: de trainer verklaarde dat het Nederlands elftal aan de verwachtingen voldaan had.
Sterker: de trainer verklaarde dat het Nederlands elftal aan de verwachtingen had voldaan.
Nog sterker: volgens de trainer had het Nederlands elftal aan de verwachtingen voldaan.
Het hulp- of koppelwerkwoord moet zo dicht mogelijk bij het voltooid deelwoord worden geplaatst. Dat leest makkelijker.
Liever niet: ‘de Amerikaanse president heeft zijn besluit enkele uren nadat opnieuw rellen waren uitgebroken, genomen’. Beter: de Amerikaanse president heeft zijn besluit genomen enkele uren nadat opnieuw rellen waren uitgebroken.
Nog beter: de Amerikaanse president nam zijn besluit enkele uren na de rellen.

plaatsvinden
Aan elkaar. Clichématig werkwoord. Probeer een ander werkwoord te vinden. Een vergadering wordt gehouden, een huwelijk wordt gesloten, een wedstrijd wordt gespeeld, een ongeluk gebeurt.

PlanetProof
Gebruik de verkorte weergave van dit keurmerk: PlanetProof (met twee hoofdletters P). Het onafhankelijke keurmerk On the way to PlanetProof bewijst (‘Proof’) dat je een product koopt dat duurzamer is geproduceerd en daardoor een betere keuze voor natuur, klimaat, én dier. Met het keurmerk werken boeren, tuinders en andere bedrijven toe naar een productie die in evenwicht is met de draagkracht van onze planeet. Zij zetten steeds verdere stappen om de aarde minder te belasten. (‘On the way to…’). Het keurmerk kun je tegenkomen op zuivel, groenten en fruit, eieren, bloemen, planten, bomen en bloembollen.

politieagent
Zonder koppelteken. Het is: politie-eenheid, met koppelteken.

pony’s
Meervoudsvormen van Engelse woorden op -y krijgen in het Nederlands een apostrof en een s, niet de Engelse uitgang -ies. Zo ook: baby’s, hobby’s, penalty’s.

poolshoogte
Het woord poolshoogte komt vrijwel uitsluitend voor in de vaste verbinding poolshoogte nemen, met de letterlijke betekenis ‘de breedte onderzoeken’ of ‘het bestek opmaken’. Dus niet: polshoogte.

porselein
Met een s en ei.

portretrecht
Iemand van wie – zonder dat hij daartoe opdracht gaf en al dan niet met zijn toestemming – een portret is gemaakt, kan opkomen tegen ongewenste publicatie ervan en schadevergoeding eisen als publicatie tegen zijn zin is geschied. Hij moet dan wel aannemelijk kunnen maken dat hij een redelijk belang heeft om zich tegen publicatie te verzetten. Het redelijk belang kan onder meer zijn een zedelijk belang (naaktfoto), bescherming van de persoonlijke levenssfeer (verdachte in strafproces) of een commercieel belang (artiesten of sportlieden van wie de beeltenis geld waard is omdat zij verzilverbare populariteit genieten).
Inbreuk op iemands portretrecht ligt op de loer als ter illustratie van een artikel een archieffoto wordt geplaatst, waardoor deze foto in een andere context komt te staan dan waarvoor hij oorspronkelijk is gemaakt.

post
Na post als voorvoegsel komt geen koppelteken: postmodern, postnataal.

postuum
Zonder h. Betekent: na de dood verschenen (gedichten, muziek, boeken), dus niet Maria of Jezus.

POV, Producenten Organisatie Varkenshouderij
Drie losse woorden met hoofdletters, ook al schrijft de organisatie zelf soms over Producentenorganisatie; wij schrijven Producenten Organisatie Varkenshouderij.

pre-
Na pre- als voorvoegsel komt geen koppelteken: prehistorie. Pre bestaat ook als zelfstandig naamwoord in de betekenis van voorkeur of voorrang.

Prinsjesdag
Het is Prinsjesdag met een hoofdletter (eigennaam).

procédé
Met tweemaal é.

procenten
Percentages schrijven we met het procentteken % en zonder spatie tussen cijfers en %-teken. Dus: 34%, 1%, enzovoort. Bij gebruik van het %-teken dit dus altijd vastzetten aan het getal; typ geen spatie, anders kan op internet het %-teken naar een volgende regel worden verplaatst en dat wil je niet. In koppen procentteken waar mogelijk vermijden en vervangen door benadering (denk aan: Kwart minder slachtingen in plaats van 24% minder slachtingen, Een derde meer inschrijvingen in plaats van 35% meer inschrijvingen, etc.). Een percentage is een proportie, een deel, en daarmee een enkelvoudig begrip: 60% van de vaktijdschriften verdwijnt de komende tien jaar.
In tabellen en grafieken gebruiken we eveneens het %-teken.
Uitzonderingen zijn uitdrukkingen als: ik sta er voor de volle honderd procent achter; dat is voor 99 procent zeker. In deze gevallen wordt niet een precies aantal procenten bedoeld, maar een orde van grootte.

procureur-generaal
Met koppelteken. Meervoud: procureurs-generaal (pg’s). Lid van het College van procureurs-generaal en de hoogste vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie bij een gerechtshof en de Hoge Raad.

product, productiviteit
Met een c.

productschap
Onderkast. Een productschap was een ‘Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie’ (PBO). Een instelling die van de overheid de bevoegdheid had gekregen om voor een sector wettelijke regels op te stellen. Voorbeelden: Productschap Vee en (PVV) en Productschap Pluimvee en Eieren (PPE).De overheid heeft de Productschappen afgeschaft. Daarvoor in de plaats zijn Brancheorganisaties (BO) gekomen. Het verschil tussen de twee is dat een productschap een publieke organisatie was, terwijl de Brancheorganisatie een private organisatie is.

prof.
Afkorting van professor. Als titel het woord niet voluit schrijven. Het is niet: ‘professor De Smit’, maar: prof. De Smit. Prof. wordt niet gebruikt als functieaanduiding. Gebruik daarvoor: hoogleraar. Niet: De Smit, professor in Amsterdam’, maar: De Smit, hoogleraar in Amsterdam. Wel kan: verstrooide professor.

profiel
Portret van een persoon die in het nieuws is. De bedoeling is de lezer op beschouwende wijze kennis te laten maken met achtergronden, levensloop en denkbeelden van de geportretteerde.

progesteron
Vrouwelijk geslachtshormoon.

Provinciale Staten, provinciale staten
Het hoogste politieke orgaan van de provincie. De leden van de twaalf Provinciale Staten worden elke vier jaar direct gekozen door de kiesgerechtigde inwoners van de provincie.
Schrijf Provinciale Staten met kapitalen als het bestuursorgaan van een specifieke provincie wordt bedoeld: Provinciale Staten van Drenthe hebben besloten. Het is provinciale staten met onderkast als het begrip in algemene zin wordt gebruikt: de Eerste Kamer wordt gekozen door de leden van de provinciale staten.

puberteit, pubertijd
De puberteit is de levensfase waarin de geslachtsrijpheid zich ontwikkelt. De pubertijd is de tijd of periode van het puberen.

publicatie
Met een c.

punt
Zet bij afkortingen altijd een punt: dr., drs., ds., ing., ir., mr., prof., St. Maarten, St. Nicolaas, St.-Petersburg.
Drie punten achter elkaar worden in twee gevallen gebruikt:
– om in citaten uit boeken of andere schriftelijke stukken (niet bij interviews of verslagen) aan te geven dat bepaalde gedeelten worden weggelaten; de punten worden tussen haakjes gezet;
– om het dramatische einde van een passage of, sterker nog, een verhaal te accentueren: in de verte blafte een hond … Dit heeft een pathetisch effect, dat beter kan worden vermeden.

puntkomma
Een puntkomma wordt gebruikt om twee zinnen die inhoudelijk bij elkaar horen, als één geheel te presenteren. Een puntkomma kan vaak worden vervangen door een punt. De puntkomma heeft wél een functie bij het onderscheiden van de samenstellende delen van een lange opsomming: In de nota komen de volgende onderwerpen aan bod: de voorgeschiedenis van het lyceum; de problemen van het havo; voorstellen voor samenvoeging van havo en vwo. Bij een opsomming onder elkaar kies je voor een opsommingsteken of een streepje voor de opsomming gevolgd door de zin of het woord zonder hoofdletter, je sluit af met de puntkomma en de laatste regel met een punt.
In de nota komen de volgende onderwerpen aan bod:
– de voorgeschiedenis van het lyceum;
– de problemen van het havo;
– voorstellen voor samenvoeging van havo en vwo.

pyjama
Met y en j.