N – Boeiboek

naar aanleiding van
Liever niet gebruiken (ambtelijke wending). Beter is: omdat, over.

naargelang, naar gelang van
Aan elkaar (voegwoord) in de betekenis van naarmate: waarschijnlijk nemen meer werknemers zelf ontslag naargelang de reorganisatie vordert.
De voorzetseluitdrukking naar gelang van wordt met losse woorden geschreven: je moet ingrijpen naar gelang van de situatie.

naar verluidt
Met dt. Traditionele journalistieke wending. Liever niet gebruiken. Altijd streven naar bronvermelding.

nabauwen, nabouwen
Iemand nabauwen, diens woorden op een spottende manier herhalen. De Chinezen zijn handig in het nabouwen van een apparaat.

nadat
Het voegwoord nadat krijgt altijd een voltooide tijd achter zich: nadat iedereen zijn zegje had gedaan, ging de vergadering over tot stemming; nadat hij zijn jas heeft aangetrokken, verlaat hij boos het pand. Het een volgt na het ander. Niet goed is: ‘nadat iedereen zijn zegje deed, ging de vergadering over tot stemming’; ‘nadat hij zijn jas aantrok, verlaat hij boos het pand’.

namen
Als een naam voor de eerste keer valt, worden eventuele titel, naam, naam en functie of achtergrond vermeld: ex-premier Wim Kok, editorial director Roel Leferink. In het vervolg van het artikel volstaat de achternaam. Gebruik alleen een voorletter als de voornaam onbekend is en de achternaam alleen een te kale aanduiding is.
Er zijn enkele beperkingen:
– als meer personen in een stuk voorkomen, worden van ieder van hen óf van geen van hen de voornamen vermeld.
– voornamen zonder achternaam zijn taboe, behalve bij leden van het koninklijk huis of personen die enkel met hun voornaam bekend zijn: prinses Máxima, zangeres Anouk.
– van sommige personen zijn de voorletters hun handelsmerk. Die voorletters blijven gehandhaafd: de dichter J.C. Bloem, de schrijvers W.F. Hermans en A.F.Th. van der Heijden, Annie M. G. Schmidt.

Twijfel altijd aan de spelling van namen. Controleer of de spelling juist is, zeker als je iemand telefonisch interviewt. Als je bijvoorbeeld de eindredacteur van Boerderij aan de telefoon krijgt, klinkt het als Ton Veldhuizen, maar correct gespeld is dit toch anders: Ton Velthuysen.

Geef functies correct weer. Vlucht niet in vage begrippen als topman of topambtenaar, maar vermeld dat iemand secretaris-generaal is of lid van de raad van bestuur. Herhaal liever niet voortdurend de functie: minister Verhagen, aldus minister Verhagen, volgens minister Verhagen. Eén keer is voldoende.
Noem bij belangrijke commissies de maatschappelijke positie van de voorzitter en de namen van de voornaamste leden, zodat de lezer het rapport beter op zijn waarde kan schatten.
Gebruik bij getrouwde vrouwen alleen de meisjesnaam als de betrokkene die naam zelf gebruikt: Fanny Blankers-Koen.
Namen van actiegroepen en dergelijke worden niet gecursiveerd; schrijf ze romein zonder aanhalingstekens, maar met hoofdletters bij de bepalende woorden: de Stichting Wakker Dier (voorheen: actiegroep Lekker Dier).
Namen van cafés, hotels, schepen, stichtingen, verenigingen, instellingen en dergelijke krijgen geen aanhalingstekens: café De Rustende Jager, hotel De Wereld, de Titanic, stichting Kinderpostzegels, vereniging Natuurmonumenten, peuterspeelzaal Nijntje.

namen van dieren
De Nederlandse namen van dieren worden in onderkast (met kleine letters) geschreven. Soms maken toevoegingen van namen en geografische aanduidingen die gewoonlijk met een beginkapitaal worden geschreven, de schrijfwijze verwarrend. Het is: przewalskipaard, sint-bernardshond.
Wetenschappelijke namen van diersoorten worden cursief geschreven. De naam bestaat in de meeste gevallen uit twee gedeelten. Het eerste is de geslachtsnaam (met beginkapitaal), het tweede de toevoeging voor de desbetreffende soort (onderkast): Gazella thomsoni (thomsongazelle).
» lijst met diersoorten

namen van planten
De Nederlandse namen van planten worden in onderkast geschreven. Soms maken toevoegingen van namen en geografische aanduidingen die gewoonlijk met een beginkapitaal worden geschreven, de schrijfwijze verwarrend. Het is toch: afrikaanse lelie, sint-janskruid.
Cultuurvariëteiten worden eveneens onderkast geschreven: reineclaude, elstar, bintje.
Hetzelfde geldt voor ingeburgerde namen die zijn afgeleid van de geslachtsnaam van de plant: fuchsia, chrysant.
Wetenschappelijke namen van plantensoorten worden cursief geschreven. De naam bestaat in de meeste gevallen uit twee gedeelten. Het eerste is de geslachtsnaam (met beginkapitaal), het tweede de toevoeging voor de desbetreffende soort (onderkast): Poa annua (straatgras), Vincetoxicum hirundinaria (engbloem).

Natura 2000-gebieden
Nederland telt 166 Natura 2000-gebieden. Ze maken deel uit van een samenhangend netwerk van natuurgebieden in de Europese Unie.
» de Natura 2000-gebieden

Nederlandsche Bank, De
Het is: De Nederlandsche Bank. Met drie beginkapitalen en sch: de president van De Nederlandsche Bank.

Nederlandse Hervormde Kerk
Let op de e aan het slot van Nederlandse, want een hervormd iemand is lid van de hervormde kerk van Nederland, hij is niet ‘hervormd op zijn Nederlands’. Een plaatselijke ‘afdeling’ van de hervormde kerk heet Hervormde Gemeente: de Hervormde Gemeente in IJhorst.

Nederlands kampioenschap, Nederlandse kampioenschappen
Afgekort NK. Het is het Nederlands kampioenschap (enkelvoud) bij de strijd om één titel: het Nederlands kampioenschap koeienmelken of het NK koeienmelken (zonder koppelteken). Het is de Nederlandse kampioenschappen bij de strijd om meer titels van één sport: de Nederlandse kampioenschappen zwemmen. En dan ook: de NK zwemmen (zonder koppelteken).

neerslag, weerslag
Er bestaat een verschil tussen de overdrachtelijke betekenissen van neerslag en weerslag.
Een krant is de neerslag van een journalistiek selectieproces. Het bericht dat de Partij van de Arbeid ingrijpende maatregelen voorstelt voor de hypotheekrenteaftrek, heeft een grote weerslag op haar achterban.

neiging, nijging
De neiging (aandrift) voelen om in lachen uit te barsten. Een nijging (buiging) maken richting een gast.

netto-
Zit aan het woord vast. Nettowinst. Bij klinkerbotsing een koppelteken gebruiken. Netto-opbrengst. Geldt ook voor bruto-.

net zomin
Twee woorden.

ngo
niet-gouvernementele organisatie, non-gouvernementele organisatie (private organisatie voor ontwikkelingssamenwerking). Allemaal kleine letters.

niemendalletje
Met een e achter de m. Ze verscheen op de receptie in een niemendalletje.

niet alleen… maar ook
Let op het gebruik van het enkelvoud of meervoud in de woordvorm. Als beide delen enkelvoudig zijn, volgt het enkelvoud. Als een van beide delen meervoudig is, volgt het meervoud.
– Niet alleen de uitgever, maar ook de content director werd tijdens de evaluatie zwaar onder vuur genomen.
– Niet alleen de hoofdredacteur, maar ook de betrokken eindredacteuren werden tijdens de evaluatie zwaar onder vuur genomen.
– Niet alleen de betrokken eindredacteuren, maar ook de hoofdredacteur werden tijdens de evaluatie zwaar onder vuur genomen.

niet dan nadat
Het woordje dan wordt in deze constructie vaak vergeten. De juiste formulering is met dan, al levert het meestal een lelijke zin op: in zijn rede dankte de voorzitter allen voor hun medewerking, maar niet dan nadat hij zijn bijzondere erkentelijkheid had uitgesproken.

niet (in) het minst
De uitdrukkingen niet in het minst (betekenis: geenszins, in het geheel niet) en niet het minst (betekenis: vooral) worden nogal eens fout gebruikt.
‘In zijn afscheidsrede dankte de uitgever de redactie en niet in het minst de hoofdredacteur: bedoeld wordt iets als ‘niet in de laatste plaats’, maar er staat: ‘in het geheel niet’. Het moet zijn: in zijn afscheidsrede dankte de uitgever de redactie en niet het minst de hoofdredacteur.

niet-kerende grondbewerking
Niet-kerende grondbewerking (NKG), grondbewerking waarbij de bodem zo minimaal verstoord wordt. Met koppelteken. Niet is een bijzondere bepaling en geeft een specifieke eigenschap aan..

niet meer/langer pikken
Populair taalgebruik. Toegestaan in een citaat of parafraserende zin, maar kan voor het overige beter worden vermeden: ‘We pikken het niet langer’, zei de teleurgestelde vakbondsman.

niet zozeer … als wel
Het is: het gaat hem niet zozeer om de uitspraak als wel om het principe.

nieuwjaar
Onderkast, evenals de afleidingen: nieuwjaarsdag, nieuwjaarsreceptie.

nijging, neiging
Een nijging (buiging) maken richting een gast. De neiging (aandrift) voelen om in lachen uit te barsten.

NIR
NIR staat voor ‘nabij infrarood’. Het probleem ontstaat bij de uitbreiding met –spectroscopie. NIR-spectroscopie is duidelijk, maar mag je naar die techniek in z’n algemeenheid ook verwijzen met NIR (de mesttank is voorzien van NIR) of moet het dan NIRS worden? Beiden termen gaan rond in het veld. De voorkeur heeft NIR, ook als we het over NIR-spectroscopie hebben.

nitraatrichtlijn
Europese wetgeving ter bescherming van het grond- en oppervlaktewater tegen nitraat. We gebruiken onderkast. Nationale vertaling van de nitraatrichtlijn. Hierin worden maatregelen geformuleerd die een lidstaat van de Europese Unie in het kader van de nitraatrichtlijn moet treffen. Begin 2013 was er het vierde actieprogramma nitraatrichtlijn, in 2015 werd het vijfde van kracht. Inmiddels is er het zesde actieprogramma nitraatrichtlijn en is het zevende in voorbereiding. We spreken ook wel over actieprogramma nitraat. We gebruiken alleen onderkast.

NMa
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Bij de afkorting nemen we het woordbeeld van de organisatie over: NMa.

(noch… ) noch
Let op het gebruik van het enkelvoud of meervoud in de woordvorm. Als beide delen enkelvoudig zijn, volgt het enkelvoud. Als een van beide delen meervoudig is, volgt het meervoud.
– (noch) de uitgever noch de hoofdredacteur wilde reageren;
– (noch) de uitgever noch de redacteuren wilden reageren.

nochtans
Zonder h achter de t. Maar het is: althans.

nodige
Vaak overbodig: ‘het besluit heeft tot de nodige onrust geleid.’ Beter: het besluit veroorzaakte veel onrust. Ook overbodig in: ‘de overwinning kostte haar de nodige zweetdruppels’. Beter: de overwinning kostte haar veel zweetdruppels.

nooit ofte nimmer
Drie woorden.

Noord-Brabant, Noord-Brabants
Met koppelteken. Het is: Brabander.

noorden, Noorden
Als richtingaanduiding onderkast, als geografisch begrip met een beginkapitaal: de wind draait naar het noorden; het Noorden heeft Den Haag om steun gevraagd voor een snelle treinverbinding.

not-amused
Liever niet gebruiken. Alternatief is: ontstemd

NRC Handelsblad
Met spatie, zonder koppelteken of schuine streep. De naam van de krant wordt gecursiveerd. In lopende tekst over het algemeen zonder lidwoord: de redactie van NRC Handelsblad heeft besloten de website voort te zetten. Spraakgebruik is: de NRC.

NS
Nederlande Spoorwegen. Krijgt meervoudige persoonsvorm: de NS hebben een nieuwe dienstregeling uitgebracht.
zie ook: meervoud

nuka, nukaprijs
Is oorspronkelijk een afkorting (nuchter kalf), maar is een zelfstandig gebruikt woord geworden.

nv
Onderkast en zonder punten. Naamloze vennootschap. Gebruik de aanduiding nv alleen als het de rechtsvorm betreft, niet in combinatie met de naam van de onderneming. Schrijf Philips in plaats van ‘Philips nv’. En: in januari gingen honderd nv’s (eventueel voluit naamloze vennootschappen) failliet.

NVWA
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Vier hoofdletters. Ambtelijke organisatie die toeziet op onder meer diergezondheid, dierwelzijn, voer- en voedselveiligheid.
» NVWA